Book معرفی کتاب : رابطه تناتنگ جامعه شناسی و هنر

«این تماشاگران هستند که تابلوهای نقاشی را می سازند، این سخن مارسل دوشان هنرمند مشهور در دوره ای بیان شده که مارسل موس انسان شناس می گفت: این مشتریان جادوگر هستند که با باورشان، قدرت های جادویی را کارساز می کنند.» کتاب جامعه شناسی هنر از دو بخش تشکیل شده است. نویسنده در بخش اول به معرفی تاریخ جامعه شناسی هنر می پردازد و در بخش بعدی سعی دارد تا مفاهیم و ابعاد جامعه شناسی هنر پیمایشی (نسل سوم) را بررسی کند. کتاب جامعه شناسی هنر نخستین درسنامه‏ جامعه‏ شناسی هنر به زبان فارسی است که ارتباط با سنت دو گانه‏ تاریخ هنر،روابط میان هنرمندان و آثار هنری، زیبایی‏شناسی، روابط میان تماشاگران و آثار هنری را بررسی می‏ کند. از سوی دیگر برداشت‏های هنری را در جامعه شناسی بازتاب می دهد. محتوای کتاب بیشتر بر روی سه موضوع(هنرهای تجسمی،ادبیات‏ و موسیقی)متمرکز شده است که البته حجم بیشتری از آن درباره‏ هنرهای تجسمی است.

جامعه‌شناسیِ هنر دانشی میان‌رشته‌ای است که با تاریخ فرهنگی، زیبایی‌شناسی، تاریخ هنر، انسان‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی، جامعه‌شناسی انتقادی، جامعه‌شناسی پیمایشی،… مرزهای مشترک و نامشخص دارد. درونمایه این کتاب را نه «هنر و جامعه»، نه «هنر در جامعه»، بلکه «هنر به مثابه جامعه» تشکیل می‌دهد. کتاب پس از مرور رویکردهای متفاوت به موضوع هنر، از جمله رویکرد زیبایی‌شناختی، تاریخی و انتقادی، و بیان دستاوردهای هر یک از آن‌ها و نقد عالمانه مدل‌های تحلیلی گذشته، که برخلاف متعارف «شفافیت‌شان با بهره‌وری واقعی‌شان نسبت معکوس دارد»، رویکردهای امروزی را که کمتر بار ایدئولوژیکی دارند و نیز کمتر معروف حضور متخصصان هستند، معرفی می‌کند. نویسنده، با بررسی نظام‌مند مطالعات چهل سال اخیر درباره جامعه‌شناسی هنر در اروپا و در امریکا، بدون آن که هر آینه مرعوب نام‌های بزرگ، چون میشل فوکو یا پیر بوردیو گردد، که سهم‌شان در پیشبرد جامعه‌شناسی هنر مشکور است، با نقدی عفیفانه کاستی‌های جامعه‌شناسی سلطه فرهنگی (بوردیو) را مطرح می‌کند و در پایان چالش‌های کنونی جامعه‌شناسی را در رویارویی با مسئله هنر، به عنوان ناب‌ترین عرصه کنش اجتماعی (میان تولیدکننده، میانجی و مصرف‌کننده هنر) به زبانی دقیق و روشن توضیح داده و چشم‌اندازهای تحقیقات ممکن در جامعه‌شناسی هنر را نشان می‌دهد.

به نظر نویسنده ،در موضوع جامعه‏شناسی هنر،تعریف روشنی از آن چه در صلاحیت جامعه شناسی، فارغ از علاقه‏ای‏ که جامعه شناسی ممکن است به موضوع هنر داشته باشد.

کتاب در دو بخش(1.تاریخ جامعه‏شناسی هنر و 2.جامعه‏شناسی‏ پیمایشی)نوشته شده است.بیشتر نظریات درباره‏ی هنر در بخش اول کتاب مطرح و باعث شده است که مضمون این بخش از کتاب بر محتوای تأکید بیشتر داشته باشد.

هینیک در بخش اول کتاب(تاریخ جامعه ‏شناسی هنر)نتایج فکری سه‏ نسل از جامعه‏شناسان را بررسی کرده که عبارتند از: 1.نسل زیبایی‏شناسی جامعه‏شناسی،که بیشتر توجه‏اش به هنر و جامعه در برار یکدیگر معطوف است.تفکر این نسل از جامعه‏شناسی هنر در ارتباط با هنر و جامعه به دو واقعیت جداگانه تعیین می‏شود.

2.نسل دوم،نسل تاریخ اجتماعی هنر است که از میان مورخان‏ هنر و از درون سنتی تجربی‏تر از انگلستان و ایتالیا به ظهور رسید.اساس‏ تفکرات این نسل تعیین جایگاه هنر در جامعه بود که به برقرار کردن پل‏ های ارتباطی هنر و جامعه اهمیت می‏دادند.

3.نسل سوم،نسل جامعه ‏شناسی هنر پیمایشی است که با به‏ کاربستن روش‏های مدرن آماری یا انسان شناختی توسعه یافته است که‏ در کشورهای فرانسه و ایالات متحده امریکا بیشتر به چشم می‏خورد. تفکرات این نسل بر اصل بررسی تجربی و کاربردی استوار است.

بخش دوم کتاب بر جامعه‏ شناسی هنر پیمایشی پرداخته است و دستاوردهای عمده آن را بر حسب جوهر وجودی(پذیرش،میانجی گری‏ و تولید آثار)مطرح کرده است.